قند خون و کنترل آن

در خون قندهای مختلف وجود دارند که همه آنها را تحت عنوان کربوهیدراتها می‌نامند. از این اینها قنداهای کربنی گلوکز را به علت تشکیل بخش اعظم این کربوهیدرات و اینکه همه این کربوهیدراتها در آخر به این قند تبدیل می‌شوند به عنوان قند خون تعریف می‌کنند.

مفاهیم کلی

در شرایط طبیعی غلظت گلوکز خون در محدوده باریکی، معمولاً بین 90 - 80 میلیگرم در دسی لیتر هر روز صبح قبل از صرف صبحانه در شخص ناشتا کنترل می‌شود. این غلظت در حدود ساعت اول بعد از صرف یک وعده غذا به 140 - 120 میلیگرم در دسی لیتر خون افزایش می‌یابد. اما سیستمهای فیدبکی برای کنترل گلوگز خون غلظت گلوکز را به سرعت (معمولاً در ظرف 2 ساعت بعد از آخرین جذب کربوهیدراتها) به حد طبیعی باز می‌گردانند. بر عکس، در حالت بی‌غذایی، بوسیله گلوکونئوژنز در کبد گلوکز مورد نیاز برای حفظ غلظت گلوکز در حد ناشتا را تأمین می‌کند. این مقادیر برای بیماران دیابتی قدری بالاتر است.

کنترل سطح قند خون
1. کبد به عنوان یک سیستم بافری مهم برای گلوکز خون عمل می‌کند به این معنی که هنگامی که گلوکز خون به دنبال صرف یک وعده غذا تا غلظت زیادی بالا می‌رود میزان ترشح انسولین نیز افزایش می‌یابد و در حدود 3/2 گلوکز جذب شده از روده بلافاصله به گلیکوژن تبدیل شده و در کبد ذخیره می‌شود. در طی ساعات بعد که غلظت گلوکز خون و نیز در این ترشح انسولین کاهش می‌یابد، کبد گلیکوژن را تجزیه و به گلوکز تبدیل می‌کند. این تنظیم در بیماران با اختلالات کبدی تقریباً غیر ممکن است.
2. علاوه بر انسولین، گلوکاگون نیز در تنظیم مقدار قند خون دخیل است. این هورمون بر عکس انسولین کار می‌کند. بطوری که با کاهش گلوکز خون ترشح گلوکاگون افزایش می‌یابد و برعکس انسولین، موجب تجزیه گلیکوژن و به سطح نرمال رساندن غلظت گلوکز می‌شود.
3. یک اثر مستقیم کاهش غلظت گلوکز خون تحریک غده هیپوتالاموس و سیستم عصبی سمپاتیک می‌باشد که موجب ترشح اپی نفرین از غدد فوق کلیوی می‌گردد. اپی نفرین بر روی کبد اثر کرده و موجب آزاد سازی گلوکز می‌شود.
4. دو هورمون رشد و کورتیزول نیز در این تنظیم موثرند چرا که مقدار مصرف را بوسیله قسمت اعظم سلولهای بدن کاهش می‌دهند و بجای آن، گلوکز را به چربی تبدیل می‌کنند.

اهمیت کنترل سطح قند خون
چرا حفظ یک غلظت ثابت گلوکز، اهمیت دارد در حالی که بیشتر بافتها می‌توانند در غیاب گلوکز از چربیها و پروتئینها استفاده کنند؟ پاسخ این است که گلوکز تنها ماده غذایی است که بوسیله مغز، شبکیه، اپی‌تلیوم زایای غدد جنسی استفاده می‌شود و بنابراین حفظ غلظت گلوکز خون، ضروری می‌باشد. به خاطر همین قسمت اعظم گلوکزی که در مرحله بین غذاها از طریق گلوکونئوژنز (ساخت گلوکز از مواد دیگری مثل پروتئینها و چربیها) تشکیل می‌شود.
اهمیت بالا نرفتن سطح گلوکز خون
• گلوکز مقدار زیادی فشار اسمزی در مایع خارج سلولی اعمال می‌کند اگر مقدارش افزایش یابد فشار اسمزی خارج سلول هم افزایش می‌یابد و همین موجب بهم خوردن قدرت ترابری غشای سیتوپلاسمی گردیده و همین خود به نتایج ناخوشایندی چون آدم، از دست دادن آب سلول و … می‌گردد.
• گلوکز زیادی از طریق ادرار دفع می‌گردد و همراه این مایعات و الکترولیتهای بدن نیز تخلیه می‌شود.
• افزایش دراز مدت سطح گلوکز خون، موجب آسیب بسیاری از بافتها و بویژه رگهای خونی آنها می‌گردد و همین ممکن است به نتایجی چون حمله قلبی، سکته مغزی، بیماری‌های کلیوی گردد.
دیابت اولین بیماری حاصل سم خوردگی سطح نرمال غلظت گلوکز
دیابت قندی، یک سندرم اختلال متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین است که توسط یا فقدان ترشح انسولین یا کاهش حساسیت بافتها به انسولین بوجود می‌آید. به دو نوع دیده می‌شود: وابسته به انسولین که بر اثر فقدان انسولین می‌باشد و غیر وابسته به انسولین، بر اثر کاهش حساسیت بافتهای هدف به انسولین بوجود می‌آید. به این دومی، مقاوم به انسولین هم می‌گویند.
این بیماری سوخت و ساز گلوکز را در همه انواع سلولها به غیر از سلولهای مغز را دگرگون می‌کند. از علایم دیابت به موارد مقابل می‌توان اشاره کرد: تشنگی بیش از حد، ادرار کردن زیاد، خارش بدن، خستگی، گزگز دستها و پاها، کاهش وزن و ایجاد زخمهایی در پاها که به راحتی التیام نمی‌پذیرند. اما در نوع دوم (مقاوم به انسولین) چاقی دیده می‌شود و بنابراین اینها نیاز به رژیم غذایی مناسبی دارند.
هیپوگلیسمی یا شوک انسولین
افراد دیابتی که جهت درمان و کنترل بیماری خود از قرصهای پایین آورنده قند استفاده می‌کنند در بعضی مواقع خونشان بطور غیر عادی کاهش می‌یابد. این حالت ممکن است در عدم مصرف قرص هم دیده شود. در این حالت مقدار قند خون به پایین‌تر از 60 میلیگرم نزول می‌کند. شایع‌ترین علت، بی‌نظمی در ساعات غذا یا فراموش کردن یکی از نوبتهای غذایی است. چرا که باید بین برنامه غذایی، انسولین موجود و ورزش تعادل باشد. ممکن است کاهش قند خون به دلیل کاهش وزن باشد چرا که با کاهش وزن، مقاومت انسولینی هم کاهش و همین موجب کاهش قند خون می‌گردد.
از علایم کاهش قند خون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: گرسنگی، لرز، عصبانیت، تعریق، سرگیجه، ضعف، تحریک پذیری و تپش قلب و در موارد حادتر فریاد کشیدن، چشم، خواب آلودگی، سردرگمی، عدم تعادل در راه رفتن، تاری دید و سر درد. در این مواقع از غذاهای نشاسته‌ای سریع‌الاثر مثل چند حبه قند، دو یا سه قاشق مرباخوری شکر، آب پرتقال (نصف لیوان)، چند تکه میوه خشک شده، محلول رقیق قندی و شربتها، باید استفاده کرد.

نقش هموگلوبین در تعیین سطح خون
گلوکز 6- فسفات و سایر قندها به صورت برگشت پذیری با هموگلوبین واکنش نشان می‌دهند بنابراین می‌توان گفت مقدار ساخت گلبول قرمز و نیز سطح قند خون باهم متناسب است. به خاطر همین، افراد دیابتی در مقایسه با افراد سالم، مقدار بالایی از هموگلوبین (از نوع A1c) را دارند. بنابراین اندازه‌گیری سطح هموگلوبین هر چند هفته یکبار می‌تواند در تعیین اینکه آیا سطح گلوکز بیماران دیابتی به حد کافی کنترل شده است یا نه؟ بسیار مفید باشد.

مقدار گلوکز و روابط با دیگر ترکیبات بدن
میزان انرژی مورد نیاز در طول 24 ساعت از 1600 کیلوکالری در حالت استراحت تا 6000 کیلوکالری بسته به شدت فعالیت تغییر می‌کند. و مقدار ذخایر سوختی یک فرد 70 کیلویی، معادل 1600 کیلوکالری گلیکوژن، 24000 کیلو کالری از پروتئین، 35000 کیلو کالری تری اسیل گلیسرول می‌باشد. بنابراین، مقدار مواد سوختی این فرد، نیازهایش را برای 1 الی 3 ماه گرسنگی تأمین می‌کند. اما ذخایر گلوسیدی بدن، در عرض یک روز به مصرف می‌رسد.
و سریعاً مقدارش افت پیدا کرده و نیاز به تأمین مجدد دارد. اسیدهای چرب نمی‌توانند به گلوکز تبدیل شوند البته قسمت گلیسرول ساختمان تری اسیل گلیسرولها، می‌تواند به گلوکز تبدیل گردد، اما مقدار گلیسرول کم است یک منبع عمده دیگر برای گلوکز، اسیدهای آمینه است که از تجزیه پروتئینها مشتق می‌گردد. در طول گرسنگی، عضله، بزرگ‌ترین منبع اسیدهای آمینه بشمار می‌رود.
هورمون ماده‌ای است که از سلول ترشحی خارج، و از طریق خون یا مایع بین سلولی به سلول هدف می‌رسد و فعالیت آنرا تغییر می‌دهد

انواع هورمون‌ها
هورمون‌ها از نظر ترکیب شیمیایی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
• هورمون‌های پپتیدی: که می‌توانند پپتید ساده باشند یا گلیکوپپتید. یک هورمون پپتیدی ساده در بدن انسان مثل انسولین و هورمون گلیکوپپتیدی مثل FSH و LH
• هورمون‌های استروئیدی: که از کلسترول منشأ می‌گیرند مثل هورمون‌های جنسی (استروژن، تستسترون)
• هورمون‌های آمینی: که فقط از یک اسیدآمینه یکروزین تشکیل یافته‌اند که شامل هورمونهای تیروییدی و هورمونهایی می‌باشند که از قسمت مرکزی غده فوق کلیوی ترشح می‌شوند و عبارتند از دوپامین، آدرنالین و نورآدرنالین

نحوه حمل و انتقال هورمون در خون
آن دسته از هورمونهایی که در آب محلولند در خون حل شده و آزادانه در خون می‌گردند. مثلاً هورمون انسولین که آزادانه در خون حل شده و انتقال می‌یابد. ولی هورمونهایی که در آب محلول نیستند، مثل هورمونهای تیروئیدی و استروئیدی به یکی از پروتئینهای خون باند شده و به کمک آن حمل می‌گردد. در کبد، پروتئینی ساخته می‌شود به نام SBG (پروتئین باند شونده به هورمونهای جنسی) که این پروتئین به هورمونهای جنسی چسبیده و آنها را حمل می‌کند.
این عمل باعث می‌شود که این هورمونها از طریق کلیه دفع نگردند. زیرا جنس این هورمونهای استروئیدی بوده و فسفولیپیدهای غشای سلولهای کلیه حل شده و به نفرون ریخته شده و به نفرون ریخته شده و از طریق ادرار دفع می‌گردند. ولی وقتی که یک پروتئین به این هورمونها باند شود، دیگر قادر به عبور از غشای سلولهای کلیه نبوده و دفع نمی‌گردند. همچنین در اثر باند شدن پروتئین به این هورمونها، هورمون اثر دراز مدتی می‌تواند دربدن داشته باشد. البته چسبندگی هورمون به پروتئین کریر خود یک ترکیب ناپایدار است و در مواقع لازم هورمون از پروتئین کریر جدا می‌شود.

نحوه تأثیر هورمونها
لازمه تأثیر هورمون به سلول هدف وجود گیرنده یا رسپتور در سلول هدف است. این گیرنده‌ها در سلول هدف می‌توانند غشایی باشند یا داخل سلولی. هورمون‌هایی که می‌توانند از غشا عبور کنند (هورمون‌های تیروییدی و استروییدی) گیرنده‌شان در داخل سلول است ولی هورمونهای پپتیدی و هورمونهایی که از قسمت مرکزی غده فوق کلیوی ترشح می‌شوند، قادر به عبور از غشای سلول نیستند. در نتیجه گیرنده آنها در غشای سلول قرار دارد.
زمینه‌های قابل بحث در ترشح هورمون
ریتم‌های تنظیمی بیولوژیک
ریتم Ultradian
مثل ریتم تنظیمی هورمون GnRH، که تنظیم ترشح این هورمون در فواصل زمانی کوتاه (چند دقیقه تا چند ساعت) انجام می‌گیرد و در حقیقت نبضهای ترشحی وجود دارد. یعنی تنظیم به نحوی است که هورمون دقایقی ترشح می‌گردد و چند ساعت ترشح نمی‌شد و … .
ریتم Circadian
یعنی تنظیم ترشح به صورت شبانه‌روزی است مثل هورمون رشد که نحوه تنظیم به این ترتیب است که 70% هورمون رشد موقع شب و هنگام استراحت و 30% آن موقع روز ترشح می‌گردد.
ریتم Infradian
مثل هورمونهای جنسی پرندگان که ریتم ترشحی به صورت سالانه است. در پرندگان با طولانی شدن طول روز مقدار هورمونهای جنسی بالا می‌رود و حیوان جفت‌یابی می‌کند و یا هورمون تیروکسین در انسان که میزان ترشحش در زمستان زیاد و در تابستان کم است.

عوامل مؤثر در تنظیم ترشح هورمون
سیستم کنترل فیدبکی (Feed back)
در این نوع تنظیم مخصوص کار هورمون بر روی ترشح هورمون اثر می‌گذارد. مثل هورمون انسولین و اثرش روی قند خون. انسولین قند خون را کم می‌کند. با کم شدن قند خون ترشح هورمون انسولین کاهش می‌یابد.
سیستم کنترلی فیدفوروارد (Feed for ward)
عاملی که روی ترشح هورمون اثر می‌کنند اثرش را به صورت یک طرفه دیکته می‌کند مثل هورمون تیروکسین و اثر سرما روی آن. با سرد شدن هوا میزان ترشح هورمون تیروکسین افزایش می‌یابد. ولی سرمای هوا و هورمون تیروکسین با هم حلقه فیزیکی تشکیل نمی‌دهند.
تنظیم گیرنده‌های هورمون
اهمیت تنظیم گیرنده‌های هورمون به همان اندازه تنظیم خود هورمون می‌باشد. مثلاً نوعی بیماری دیابت وجود دارد به نام دیابت غیر وابسته به انسولین که در آن کمبود هورمون انسولین وجود ندارد بلکه کمبود گیرنده‌های انسولین مطرح است. جنس گیرنده‌ها هم از پروتئین است و گیرنده‌ها هم نیاز به تنظیم دارند. بطوری که اگر در بدن قسمتی وجود داشته باشد که نیاز به هورمون خاص بیشتری دراد آن قسمت گیرنده‌های هورمونش افزایش می‌یابد
ورزش
ورزش دستوری لازم الاجرا برای کنترل قند خون به خصوص در بیماران دیابتی می‌باشد. ۲۰ تا ۳۰ دقیقه تمرین در هر روز برای کنترل قند خون در حد نرمال لازم است. عدم تحرک برای چند روز و تغذیه ناصحیح کافی است تا مقاومت نسبت به انسولین را بدتر کند. برای اینکه هرگز ورزش را فراموش نکنید، تمریناتی را انتخاب کنید که از آن لذت می‌برید.
دارچین
دارچین می‌تواند حساسیت انسولین را به طور قابل ملاحظه‌ای بهبود بخشد. یعنی اینکه بدن نیاز کمتری به هورمون انسولین برای کنترل سطح قند خون خواهد داشت. پس سعی کنید روی چیزی که دوست می‌دارید، دارچین بپاشید و صرف کنید.
داروی آلفا لیپوئیک اسید alpha lipoic acid
اگر اخیراً مبتلا به قند خون بالا شده‌اید استفاده از این دارو لازم است. این مکمل یک ماده مغذی قند خون است که در اروپا تجویز می‌شود. پیشنهاد می‌گردد که این دارو به اندازه ۳۰۰ میلی گرم دوبار در روز مصرف شود.
حذف نوشیدنی‌های قندی بعد از ورزش
تحقیقات دانشگاه ماساچوست اخیراً کشف کرده است که ورزش سبب بهبود مقاومت نسبت به انسولین می‌شود. در این حالت ۵۰۰ کالری مصرف می‌شود. اما متاسفانه مصرف نوشیدنی‌های قندی بعد از تمرینات، سبب جایگزین شدن کالری سوخته شده می‌گردد.

دستگاه اندازه گیری قند خون
این امر به شما کمک می‌کند که بفهمید تا چه اندازه بعضی از غذاها و نوشیدنی‌های خاص قند خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای آزمایش بهتر است ۲ ساعت بعد از صرف غذا تست را اجرا کنید. در این حالت قند خون نباید بیشتر از ۱۳۹ میلی گرم در لیتر و کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نباشد.
تخم کدو و آفتابگردان
مقدار کمی از این خوراک تاثیری بر قند خون ندارد و در عوض غنی از ماده معدنی منیزیم است که می‌تواند مانع از مقاومت نسبت به انسولین شود.
تقسیم وعده‌های غذایی (هر ۲ تا ۳ ساعت یکبار)
این امر مانع از افت قند خون می‌شود که خود این مسئله باعث زیاده روی در مصرف قند می‌شود.

کنترل داروها
مصرف داروی مدر تیازید که برای فشار خون بالا تجویز می‌شود را می‌توان با مشورت پزشک به داروی بازدارنده ACE جایگزین کنید. زیرا مطالعه‌ای نشان داده است که ارتباط موثری در کاهش سطح پتاسیم ناشی از مصرف داروهای مدر و افزایش قند خون وجود دارد
و اما به طور متوسط هر نفر در ایران ۴۲ لیتر نوشابه مصرف می‌کند؛ یعنی ایرانیان سالانه بیش از ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون لیتر از مایعی استفاده می‌کنند که مضرات متعدد آن به لحاظ علمی ثابت شده است. با مقایسه این آمار با آمار دیگر کشورهای جهان به این نتیجه وحشتناک می‌رسیم که ما در سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار مقام اول را در جهان پیدا کرده‌ایم. برای این که بیشتر وحشت کنید، بد نیست بدانید که میانگین مصرف نوشابه‌های گازدار در دنیا برای هر فرد ۱۰ لیتر است. همچنین در بیست سال اخیر، مصرف نوشابه‌های گازدار در کشور، نزدیک به ۱۵ درصد رشد داشته است، در حالی که در طی این بیست سال، مصرف شیر و لبنیات، تنها حدود یک دهم درصد رشد کرده است. سرانه مصرف لبنیات در ایران کمتر از یک سوم استاندارد جهانی است. طبق آمار، ۹۰ درصد کودکان ۲۴ ماهه تا ۱۲ ساله کشورمان، روزانه حداقل یک بار پفک و نوشابه مصرف کرده‌اند و از این رو ۲۵ درصد از کودکان ایرانی به نوعی با سوء تغذیه دست به گریبانند و در نهایت یک سوم از مرگ ومیرهای کشور به علت بیماری‌های قلبی عروقی است که یکی از عوامل اصلی بروز آن، تغذیه غلط است.
متخصصان تغذیه بر این باورند که بر اثر نوشیدن بیش از حد نوشابه‌های گازدار سن ابتلا به پوکی استخوان در ایرانیان به ویژه زنان به ۳۵ سال کاهش و میزان شکستگی‌ها ۳ تا ۴ برابر افزایش یافته است.
به عقیده آنها برای سوزاندن میزان قندی که با یک لیوان نوشابه وارد بدن می‌شود، نیاز به یک ساعت راهپیمایی است و این در حالی است که در هر لیوان نوشابه ۳۵ تا ۵۵ میلی گرم کافئین وجود دارد که سبب بی خوابی و افزایش تپش قلب می‌شود از سوی دیگر نوعی اعتیاد ایجاد می‌کند. رنگ‌های غیراستاندارد بعضی نوشابه‌ها نیز با تجمع در کبد به مرور باعث ایجاد نارسایی در این عضو می‌شود.
در بسیاری از کشورها، میزان استاندارد برای قند نوشابه‌ها زیر ۸ درصد است، درحالی که متخصصان در ایران آن را ۱۰ درصد عنوان کرده‌اند و متأسفانه در حال حاضر میزان قند موجود در نوشابه‌ها در ایران ۱۲ درصد است. این در حالی است که تعداد کارخانه‌های تولید انواع و اقسام نوشابه‌های گاز دار در چند سال اخیر در ایران افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته و صاحبان این صنعت مرگ زا سالیانه رقم‌های نجومی صرف تبلیغات این نوشیدنی سمی می‌کنند. بر اساس گزارش پژوهشگران، نوشیدنی‌های گازدار، حتی انواع رژیمی آن‌ها می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت را افزایش دهند.
پژوهشگران در طول تحقیقات خود متوجه شده‌اند بزرگسالانی که در روز یک یا چند قوطی نوشیدنی گازدار می‌نوشند، ۵۰ درصد بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به مشکلات متابولیکی مانند جمع شدن چربی بیش از حد در اطراف کمر، کاهش میزان کلسترول خون، فشار خون بالا و موارد دیگر خواهند بود. به عقیده پزشکان کسانی که به مشکلات متابولیکی دچار می‌شوند، خطر ایجاد بیماری قلبی و یا سکته در آنها افزایش می‌یابد. تحقیقی که اخیراً بر روی دو نوشابه گازدار کوکاکولا و پپسی ساخت امریکا صورت گرفته، نشان داده میزان اسید فسفریک موجود در این نوشابه‌ها ۲۰۰ برابر از حد مجاز بیشتر است.
آیا می دانید؟
در بسیاری از ایالت‌های امریکا، مأموران پلیس راه دو گالن کوکاکولا در صندوق عقب ماشینشان دارند تا در صورت تصادف رانندگی، خون را با کمک آن از جاده پاک کنند.
اگر تکه‌ای از گوشت گاو را در یک کاسه کوکاکولا قراردهید، پس از دو روز ناپدید می‌شود.
برای تمیز کردن توالت: یک قوطی کوکاکولا را داخل کاسه توالت بریزید و یک ساعت صبر کنید، سپس با آب پر فشاربشویید. اسید سیتریک موجود در کوکاکولا لکه‌ها را از سطوح چینی می‌زداید.
برای برطرف کردن لکه‌های زنگ از سپر آب کرم کاری شده اتومبیل: سپر را با یک تکه کاغذ (فویل) آلومینیوم مچاله شده آغشته به کوکاکولا بسایید.
برای تمیز کردن فساد قطب های باتری اتومبیل: یک قوطی کوکاکولا را روی قطب ها بریزید تا با غلیان کردن، آن را تمیز کند.
برای شل کردن پیچ و مهره‌های زنگ زده: تکه‌ای پارچه را که در کوکاکولا خیس شده است برای چند دقیقه بر روی پیچ و مهره قرار دهید.
برای پختن گوشت ران آبدار: یک قوطی کوکاکولا را داخل ماهیتابه خالی کنید، گوشت را لای کاغذ آلومینیوم بپیچید و داخل ماهی تابه بپزید. سی دقیقه قبل از اتمام پخت، کاغذ آلومینیوم را باز کنید، و آب گوشت را با کوکاکولای داخل ماهی تابه مخلوط کنید تا سس قهوه‌ای رنگ عالی‌ای به دست آید.
برای پاک کردن چربی از لباس‌ها: یک قوطی کوکاکولا را داخل ماشین لباسشویی پر از لباس‌های چرب خالی کنید، پودر لباسشویی اضافه کنید و ماشین را روی دور عادی روشن کنید. کوکاکولا به تمیز شدن لکه‌های چربی کمک می‌کند.
کوکاکولا همچنین بخار آب را از روی شیشه جلوی اتومبیل تمیز می‌کند. (در مناطق سرد و مرطوب، مثل Midwest درشمال ایالات متحده امریکا، گاهی اوقات شیشه جلوی اتومبیل از بیرون بخار می‌کند که با برف پاک کن پاک نمی‌شود.)
ماده مؤثر کوکاکولا اسید فسفریک با PH برابر ۲‌/۸ است. اسید فسفریک ناخن را در مدت حدود ۴ روز حل می‌کند. همچنین کلسیم را از استخوان‌ها می‌زداید و عامل اصلی افزایش روز افزون پوکی استخوان است.
برای حمل محلول کوکاکولا (محلول غلیظ شده)، کامیون‌های حامل باید از علامت‌های ویژه «مواد خطرناک» که برای حمل مواد بشدت خورنده در نظر گرفته شده است استفاده کنند. (چندی پیش یک کامیون حامل محلول غلیظ شده نوشابه در یکی از سدهای کشورمان که آب شرب شهر را تأمین می‌کند، سقوط کرد.)
توزیع کنندگان کوکاکولا بیش از ۲۰ سال است که از کوکاکولا برای تمیز کردن موتور کامیون‌های خود استفاده می‌کنند.
یک جرعه ۷ اتفاق
۱۰ دقیقه بعد: ۱۰ قاشق چایخوری شکر وارد بدنتان می‌شود. می دانید چرا با وجود خوردن این حجم شکر دچار استفراغ نمی‌شوید چون اسید فسفریک، طعم آن را کمی می‌گیرد و شیرینی‌اش خنثی می‌شود.
۲۰ دقیقه بعد: قند خونتان بالا می‌رود و منجر به ترشح ناگهانی و یکجای انسولین می‌شود. کبدتان شروع می‌کند به تبدیل قند به چربی تا قند خون، بیشتر از این بالا نرود.
۴۰ دقیقه بعد: حالا دیگر جذب کافئین کامل شده؛ مردمک چشم‌هایتان گشاد می‌شود، فشار خونتان بالا می‌رود و در پاسخ به این حالت، کبدتان قند را به داخل جریان خون رها می‌کند. گیرنده‌های آدنوزین مغز حالا بلوک می‌شوند تا از احساس خواب آلودگی جلوگیری کنند.
۴۵ دقیقه بعد: ترشح دوپامین افزایش پیدا می‌کند و مراکز خاصی در مغز، که حالت سرخوشی ایجاد می‌کنند، تحریک می‌شوند. این همان مکانیسمی است که در مصرف هروئین منجر به ایجاد سرخوشی می‌شود.
بعد از ۶۰ دقیقه: اسید فسفریک موجود در نوشابه، داخل روده کوچک، به کلسیم، منیزیم و روی می‌چسبد. متابولیسم بدن افزایش پیدا می‌کند. میزان بالای قند خون و شیرین کننده‌های مصنوعی، دفع هرچه بیشتر کلسیم را از طریق ادرار باعث می‌شوند.
مدتی بعد: کافئین در نقش یک داروی مدر وارد عمل می‌شود. حالا دیگر کلسیم و منیزیم و رویی که قرار بود جذب بدن شود، بیش از پیش از طریق ادرار دفع می‌شود و به همراه آن مقادیر زیادی آب، سدیم و دیگر الکترولیت‌ها نیز از دست می‌رود.
مدتی بعدتر: کم کم آن غوغایی که در بدنتان ایجاد شده بود فروکش می‌کند و نوبت به افت قند می‌رسد. در این مرحله یا خیلی حساس و تحریک پذیر می‌شوید یا خیلی کرخت و بی حال. حالا دیگر تمام آن آبی را که از طریق نوشابه وارد بدن خود کرده بودید، دفع کرده‌اید؛ آبی که می‌شد به جای اسید و کافئین و شکر، حاوی مواد مفیدی برای بدنتان باشد. تا چند ساعت بعد اثر کافئین هم از بین می‌رود و شما هوس یک نوشابه دیگر می‌کنید.

یک لیوان بیماری
پــژوهشگران و متخصصان تغذیه مضرات مصرف نوشابه‌های گازدار را این چنین می‌دانند:
پـوسیدگی دندان‌ها: تمام نوشابه‌های گازدار خاصیت اســیدی داشته و سبب فرسایش مینای دندان‌ها می‌شوند.
چاقی: نوشابه‌های گازدار عمدتاً از آب تصفیه شده، افزودنی‌های مصنوعی و شکر تصفیه شده تهیه می‌شوند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه‌ای بوده و تنها به خاطر میزان قند بالایشان دارای کالری زیادی هستند که سبب چاقی در فرد مصرف کننده می‌شوند. در نوشابه‌های رژیمی نیز جای شکر معمولی از آسپارتام استفاده می‌شود که یک ماده اشتها آور است و مصـرف آن میگرن، سرگیجه و کاهش توان حافظه را به دنبال دارد.
سوء تغذیه:PH نوشابه‌های گازدار بین ۲‌/۵ تا ۳‌/۵ است که موجب پدید آمدن محیطی اسیدی در معده می‌شود. در کل مسیر سیستم گوارش تنها معده قادر به مقاومت در برابر چنین محیط اسیدی است. اما در دیگر اعضای سیستم گوارش بدن مانند دهان، گلو و مری در پی مصرف نوشابه‌های گازدار محیط اسیدی ناهنجاری ایجاد می‌شود. اسید فسفریک موجود در این نوشابه‌ها نیز با رقابت با اسید هیدروکلریک معده عملکرد صحیح معده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
هنگامی که معده ناکارآمد می‌شود غذای مصرفی گوارش نیافته باقی مانده و سبب سوء هاضمه و نفخ می‌شود. افرادی که از زخم معده و سوزش سر سینه رنج می‌برند باید از مصرف نوشابه‌های گازدار جداً خودداری کنند.
تأثیر بر روی کلیه: مصرف نوشابه‌های گازدار سبب می‌شود تا کلسیم از استخوان‌ها برداشته شده و درون خون جریان یابد، این امر موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه‌ها شده که در نهایت منجر به سنگ کلیه می‌شود.
تأثیر بر روی پوست: افرادی که نوشابه مصرف می‌کنند معمولاً مصرف آبمیوه، شیر و حتی آب را کاهش می‌دهند. بنابراین پوستشان بیشتر دچار چین و چروک می‌شود.
تأثیر بر روی استخوان‌ها: اسید فسفریک موجود در نوشابه‌های گازدار که برای طعم دهی به آنها اضافه می‌شود، بشدت بافت استخوانی را مورد حمله قرار داده و موجب کاهش شدید تراکم و استحکام استخوان می‌شود